Deel op facebook
Deel op X
Deel op facebook
Deel op X
Ga terug naar het overzicht van nieuwsitems

Een online burgerbegroting: hoe pak je dat aan?

Op 1 oktober 2019 organiseerde De Wakkere Burger samen met Tree company, KU Leuven, Radboud Universiteit Nijmegen, The Democratic Society, Rode Wouw en het Ontwikkeltraject Democratisch Begroten een trefdag rond burgerbegrotingen. Een zestigtal lokale beleidsmakers, middenvelders en actieve burgers uit België en Nederland verzamelden in Antwerpen om inspiratie op te doen en ervaringen uit te wisselen over burgerbegrotingen. Tijdens de informatieve sessies, internationale praktijkvoorbeelden en interactieve workshops werden veel vragen gesteld, waaronder ook: waarom en hoe organiseer je een burgerbegroting online?

Als experten online participatie, ondersteunen we bij Tree company overheden bij het opzetten van participatieprojecten. We maken daarbij het liefst combinaties van online en offline methodes. Op basis van de introductie die Michiel Nuytemans gaf op de studiedag, geven we in dit verslag graag de belangrijkste principes mee wanneer je aan een (online en offline) burgerbegroting begint.

Bezint eer ge begint

Lokale besturen die willen starten met een burgerbegroting, denken er best eerst over na welke doelstelling(en) ze willen bereiken. Dat was zo ongeveer de eerste – en meteen een cruciale – les die aanwezigen op de trefdag mee kregen. Het zijn die doelstellingen die bepalen hoe het traject van de burgerbegroting er uit ziet. Je geeft het traject vervolgens op maat vorm. De juiste combinatie van online en offline tools inzetten is daarbij essentieel.

Online – offline : een winnende combinatie

In alle burgerbegrotingen is het essentieel om offline en online methodieken te combineren. Een burgerbegroting die zich enkel offline of online afspeelt, sluit immers een vrij grote groep inwoners bij voorbaat uit. Er is nog steeds een bepaalde groep mensen die digitaal niet zo beslagen zijn, en voor wie het een te grote stap is om online een project in te dienen of om op een project te stemmen. Aan de andere kant is het niet evident om naar een offline inwonersavond te gaan in het drukke leven van veel burgers. De burger wordt ook overvraagd door allerlei overheden om hun input te geven op allerlei beleid. Een burger kan niet elke avond naar een participatief event gaan.

In Leith (Edinburgh, Schotland) besloten ze bijvoorbeeld om de ‘Offline voting day’ te combineren met online stemmen. Hierdoor konden ze het aantal stemmen bijna verdubbelen: van 1300 naar 2500. In Antwerpen bereikten eerst live enkele honderden burgers om op projecten te stemmen, maar door de inzet van ons online platform stemden dit jaar meer dan 3500 burgers mee.

Naast het feit dat je met de twee methodieken een ander doelpubliek bereikt, zijn ze ook qua functie complementair aan elkaar. Mensen in levende lijve samenbrengen is een krachtige manier om dieper in te gaan op bepaalde kwesties. Door in dialoog/discussie te gaan met elkaar, ontstaat er vaak ook wederzijds begrip of wordt een bepaald voorstel ook kwalitatief sterker. Online tools daarentegen vragen kortere engagementen. Ze maken het daardoor mogelijk om (veel) meer mensen te bereiken. Jonge ouders kunnen hun project voor een burgerbegroting ’s avonds vanuit hun zetel indienen, nadat ze hun kinderen in bed hebben gelegd. Het komt er dus om verschillende vormen van engagement mogelijk te maken. Burgers kunnen dan in sommige trajecten gewoon op de hoogte blijven, bij andere 2 minuten nemen om te stemmen of 10 minuten om online een project in te dienen, een uurtje naar een infosessie komen of een halve dag mee projecten uitwerken.

Zoals altijd kan je best het hele traject (met offline en online elementen) in één keer vormgeven. Zo kan er optimaal ingespeeld worden op de sterktes van de twee vormen van participatie. Anders dreigt het gevaar om online toch enkel te gebruiken als uitbreiding van de offline mogelijkheden, of om het alleen maar te gebruiken als manier om te stemmen bijvoorbeeld.

Wat mogen de burgers (verwachten) ?

Een aantal andere principes gelden voor alle participatie, elke burgerbegroting, maar worden vaak over het hoofd gezien. Transparantie is zo’n centraal principe. Het is daarbij essentieel om op voorhand uit te tekenen wat er zal gebeuren met de input van de burger. Ligt de eindbeslissing bij de burger? Weegt een stem online even zwaar door als een stem op een event? Dit zijn vragen die op voorhand moeten uitgeklaard worden. Helder communiceren over de impact zorgt dat je teleurstelling nadien vermijdt.

Naast de impact, moeten ook de regels helder zijn van voor de start. Spelregels leiden ook altijd tot strategisch gedrag, net zoals wanneer je met je gezin een gezelschapsspel speelt. Start dus vanuit het gedrag dat je wil stimuleren, maar hou ze ook helder. Wil je burgers ook naar de ideeën van mede-burgers doen kijken? Beoog je eerder grote of kleine projecten?

En als je mensen wil laten nadenken over de besteding van gemeentelijke middelen, is het ook interessant om te beginnen met te tonen waar het geld nu naartoe gaat. Een handig instrument daarvoor is Je Gemeente Telt (www.jegemeentetelt.be) dat Tree company met De Wakkere Burger realiseerde.

Engagement in de webshop

Een online platform voor een burgerbegroting kan je op een bepaalde manier ook vergelijken met een webshop. Net zoals een webshop wil dat je zoveel mogelijk in je winkelkarretje gooit, zo moet je als overheid burgers online zoveel mogelijk tot engagement kunnen aanzetten. Vanuit het online platform kan je ze vervolgens tot nog meer engagement aanzetten op live momenten.

De eerste stappen op het online platform moeten dus heel laagdrempelig zijn. Van daaruit moet je die burgers verder binnentrekken in je proces. Concreet gaat het van enkel naar de projecten kijken, naar een eenvoudige stem uitbrengen voor een project, online een project ingeven, een avond mee ideeën uitwerken, … Kortom van een one-minute engagement naar een five-minutes engagement tot een halve-dag engagement.

Vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard…

… zo zegt het spreekwoord. En dat blijkt ook het geval te zijn bij burgerbegrotingen en burgerparticipatieprojecten in het algemeen. Het gaat om vertrouwen in de twee richtingen. Beleidsmakers moeten vertrouwen leren hebben in de input en de keuzes van de burgers. Nu vrezen ze vaak dat het enkel zal gaan over de eigen stoeptegel. Andersom hanteren burgers vaak het mantra ‘eerst zien en dan geloven’ als het gaat over het delegeren van autoriteit en controle van de politici naar hen als burgers. “Uiteindelijk doen ze toch gewoon wat ze zelf willen”, is in die context een vaak gehoorde oneliner.

Er is dus niets mis mee om geleidelijk te werken aan dat wederzijdse vertrouwen en het te laten groeien. Parallel aan het vertrouwen zal ook het bereik van de burgerbegroting uitbreiden. Een goed voorbeeld daarvan is de burgerbegroting van district Antwerpen. Jaar na jaar zijn er aanpassingen en verbeteringen gebeurd. Het wederzijds vertrouwen is sterk gegroeid. Je kan dus perfect kleiner starten en groeien doorheen de jaren. Beter dat dan verwachtingen te scheppen die je niet kan waarmaken. Start small, think big!

Samenvattend: begin klein met een burgerbegroting vanuit je eigen doelstellingen. Maar zelfs klein zet je best in op: een goed ontworpen proces, transparante informatie over de regels en impact van de input en het gebruik van online en offline methodieken om burgers op maat en laagdrempelig te betrekken.

Deel op facebook
Deel op X