FAQ Burgerbegrotingen.eu

Hoe ziet een burgerbegroting eruit?

Een typische burgerbegroting is ofwel consultatief ofwel besluitvormend. In beide gevallen treden ambtenaren en procesbegeleiders op om het traject te ondersteunen.

Bij adviserende of consultatieve burgerbegrotingen doen burgers aanbevelingen voor de gemeentelijke begroting. Met hun lokale expertise en verwachtingen verrijken ze het professionele en democratische debat over begrotingsplanning. Vervolgens houden de ambtenaren en de gemeenteraadsleden bij het opstellen van de begroting rekening met de suggesties, projecten en/of opmerkingen die de burgers formuleerden.

In een besluitvormende burgerbegroting komen burgers ook tot budgettaire voorstellen. De burgers beslissen echter zelf door middel van stemming en/of deliberatie welke voorstellen er geselecteerd worden. De gemeenteraad en de ambtenaren oefenen enkel invloed uit door de voorstellen te toetsen aan het begrotingsreglement. Daarna kennen zij ook de budgetten toe, maar dat is enkel een formele aangelegenheid.

De bestaande burgerbegrotingen in Nederland en Begie zijn besluitvormend. Dat onderscheidt ze van alle andere participatievormen, die meestal adviserend van aard zijn.

Hoe burgers uit tot besluiten komen, verschilt in elke burgerbegroting. Sommige burgerbegrotingen zetten sterk in op deliberatie, anderen vertrouwen vooral op online participatie… Geen enkele burgerbegroting is hetzelfde. Neem zeker een kijkje bij de cases en laat je inspireren!

Op wie richt een burgerbegroting zich? Wie kan meedoen?

Een burgerbegroting op gemeentelijk niveau is normaal gesproken gericht op alle inwoners van een stad of gemeente. Iedereen die zijn stad of dorp mee vorm wil geven, kan deelnemen. Wel wordt er vaak extra aandacht besteed om moeilijker bereikbare doelgroepen (zoals jongeren en mensen in armoede) ook te betrekken, omdat de traditionele communicatiekanalen hen minder goed bereiken.

Sommigen burgerbegrotingen kijken ook verder dan enkel de eigen bewoners en spreken ook expliciet iedereen aan die betrokken is (zoals mensen die in de gemeente werken of school lopen) of zelfs alle geïnteresseerden. Het idee erachter: het idee telt, niet de achtergrond van een persoon.

Zijn burgerbegrotingen representatief?

Nee, een burgerbegroting is niet per definitie representatief. Dat is ook niet het belangrijkste uitgangspunt. Participatieve begrotingen bieden vooral een open aanbod waarmee geïnteresseerde burgers kunnen deelnemen aan politieke processen die verder gaan dan hun eigen stemrecht.

Burgerbegrotingen zijn dus een aanvulling op en verdieping van andere representatieve democratische instrumenten, zoals verkiezingen of referenda. Ze vervangen deze dus niet. In tegenstelling tot peilingen gaat het niet om het kiezen tussen een paar vooraf bepaalde opties, maar om het ontwikkelen en/of bespreken van ideeën.

Wel moeten de organisatoren van burgerbegrotingen inspanningen doen om te zorgen voor een diverse mix van deelnemers. Zonder extra inspanningen zien we dat verhoudingsgewijs meer witte mensen uit de middenklasse, vaak hooggeschoold, deelnemen aan participatieve begrotingen. Gerichte communicatie, specifieke activiteiten en samenwerkingen met lokale verenigingen kunnen helpen om zo divers en inclusief mogelijk te zijn.

Waarom zou ik als gemeente een burgerbegroting opzetten?

Er zijn verschillende doelstellingen die een bestuur kan nastreven met een burgerbegroting. Deze doelstellingen zijn de basis om het proces vorm te geven. Gemeenten moeten dus voldoende tijd nemen om te beslissen welke doelen zij willen bereiken.

1. Transparantie schept vertrouwen

Burgerbegrotingen creëren transparantie over het gebruik van openbare middelen. Transparantie versterkt het vertrouwen van de burgers in de politiek.

2. Informatie maakt begrip en beoordeling mogelijk

Burgers leren de complexiteit van de gemeentelijke financiën kennen. Geïnformeerde burgers kunnen beleidsbeslissingen beter begrijpen en afwegen.

3. Grotere identificatie met de gemeente

Burgers die hun gemeente actief mee vormgeven met een burgerbegroting identificeren zich meer met hun stad. Dit bevordert het positieve imago van de stad, ook naar buiten toe.

4. Bevordering van politieke vorming en politieke betrokkenheid

Door deelname leren burgers meer over democratische processen en waarom hun stem belangrijk is. Bij deliberatieve trajecten leren burgers ook respect opbrengen voor de meningen van anderen en om in functie van het algemeen belang te denken. Ook kan de mogelijkheid tot participatie de politieke interesse en betrokkenheid van burgers doen toenemen.

5. Waardevolle suggesties en ideeën

De kennis en ideeën van burgers vormen een waardevolle aanvulling op de expertise van de administratie. Ze helpen de administratie ook om prioriteit te geven aan maatregelen.

6. Deelname bevordert de aanvaarding van beslissingen

Geïnformeerde en betrokken burgers begrijpen dat de middelen beperkt zijn en dat de wensen van de bevolking talrijk zijn. Ze kunnen dus meer begrip opbrengen voor de moeilijke beslissingen die overheden moeten nemen.

7. Deelname bevordert de legitimiteit van beslissingen

Burgerbegrotingen dragen bij aan de legitimiteit van politieke beslissingen. Alleen politici die de voorkeuren van de burgers kennen, kunnen hun democratische functie als volksvertegenwoordigers vervullen. Zo versterkt participatief begroten de representatieve democratie.

8. Creëren van nieuwe maatschappelijke samenwerkingen rond publieke vragen

Doordat burgers samen tot oplossingen komen, ontstaan er ook nieuwe samenwerkingen tussen burgers onderling en tussen burgers en instituties, die anders niet zouden zijn ontstaan.

9. Versterken van sociale cohesie en gemeenschapsgevoel

Een burgerbegroting zorgt er voor dat wisselende groepen inwoners,die elkaar niet altijd spontaan ontmoeten, samen een agenda opstellen en keuzes maken voor een groter belang dan alleen een individueel belang of de belangen van één groep. Dat zorgt voor nieuwe ontmoetingen en brengt mensen dichter bij elkaar.

10. De ideeën van burgers volgen een andere logica dan die van instituties en kunnen zo een goede aanvulling zijn

Burgers denken en handelen vanuit hun eigen leefwereld en denken niet in institutionele hokjes. Daardoor zoeken zij naar integrale, domeinoverschrijdende oplossingen, in tegenstelling tot instituties die vaak enkel binnen hun beleidsdomein oplossingen (kunnen) bedenken.

Wat zijn belangrijke succesfactoren voor een goede burgerbegroting?

Er zijn een aantal factoren die belangrijk zijn voor het succes van participatief begroten. We noemen er enkele:

Politici en overheden zijn positief over het project, ondersteunen het actief en nemen de voorstellen van burgers serieus.
Informatie is begrijpelijk en voorbereid voor de burger. Een "leesbare’ of "open begroting" is daarbij de eerste stap. Voor de Vlaamse gemeenten kan het open platform www.jegemeentetelt.be van Tree company en De Wakkere Burger hiermee helpen.
Er is brede publiciteit die veel verschillende mensen bereikt.
Overheden garanderen dat de voorstellen van de burgers ook worden uitgevoerd binnen een afzienbare termijn en communiceren daar achteraf over.
De dialoog wordt begeleid door kwalitatieve moderators, online of op locatie.
Het interne reglement en de procedure zijn duidelijk voor alle betrokkenen. Alle fasen van het proces worden transparant afgehandeld.
Idealiter worden burgers al betrokken van bij het procesontwerp.

Zijn er ook in het buitenland burgerbegrotingen?

Zeker! De eerste burgerbegroting vond plaats in 1989 in Porto Alegre, Brazilië.

Ondertussen vind je participatieve begrotingen in talloze landen en op alle continenten. We verzamelen op deze website interessante en inspirerende cases van over heel de wereld. Doorgaans gaat het om besluitvormende burgerbegrotingen. Burgers krijgen dus beslissingsbevoegdheid voor een klein deel van het totale budget.

De verschillende doelen van participatief budgetteren worden duidelijk wanneer je naar het buitenland kijkt. Terwijl bij burgerbegrotingen in Portugal het primaire doel vooral is om het vertrouwen van politiek ontevreden burgers terug te winnen, richten participatieve begrotingen in Mozambique zich op armoedebestrijding door eerlijke en op behoeften gebaseerde toewijzing van middelen.

Waar kan ik nog meer informatie verkrijgen over burgerbegrotingen?

Als je graag meer wil weten over de organisatie van burgerbegrotingen, procesdesign, het betrekken van burgers enzovoort, neem dan contact op met info@burgerbegrotingen.eu. We beantwoorden je vraag dan zo snel mogelijk.