Begin 2019 organiseerde de gemeente Duiven voor de eerste keer een burgerbegroting. Verspreid over drie avonden gingen bewoners in gesprek over thema’s die zij belangrijk vinden voor hun gemeente. Hierbij besloten de deelnemers hoe het burgerbudget van €25.000,- verdeeld moest worden over verschillende concrete projecten. Ook bepaalden de aanwezigen op welke domeinen de gemeente €12.500,- moest bezuinigen.
Welke lessen kunnen we trekken uit dit eerste experiment met een burgerbegroting in Duiven? Wat vonden de deelnemers van de burgerbegroting in Duiven? Hoe hebben ze dit proces ervaren? En zijn ze bereid de uitkomst van de burgerbegroting te accepteren?
Waarom kwamen Duivenaren naar de burgerbegroting?
Een bekend dilemma van burgerparticipatie is de moeite en inzet die het vraagt van burgers. Het is niet vanzelfsprekend dat burgers bereid zijn om tijd en energie te investeren in burgerparticipatie. Gevraagd naar de belangrijkste reden om deel te nemen aan de burgerbegroting komen twee motivaties duidelijk naar voren. Enerzijds geven verschillende deelnemers aan te komen vanwege de mogelijkheid om budget te krijgen voor hun idee of initiatief. Anderzijds stellen andere aanwezigen vooral te komen uit interesse en nieuwsgierigheid naar deze vorm van burgerparticipatie en besluitvorming. Grofweg gezegd: waar de één dus vooral kwam voor de uitkomst, had de ander primair belangstelling voor het proces.
Een kritische noot is hier echter op zijn plaats. Tijdens de bijeenkomsten in Duiven waren telkens ongeveer veertig burgers aanwezig. Uit dit relatief kleine aantal volgt dat het inderdaad lastig lijkt om burgers zo ver te krijgen om tijd en moeite te investeren in burgerparticipatie. Ook blijkt een oververtegenwoordiging van 50+’ers en hoger opgeleiden onder de aanwezigen – alhoewel deze verdeling minder scheef is dan wat we zien bij bijvoorbeeld burgerforums.
Hoe ervaarden de deelnemers het proces van de burgerbegroting?
De burgerbegroting in Duiven was, zoals gezegd, opgebouwd uit drie bijeenkomsten. Deze avonden bestonden zowel uit gesprekken in kleinere groepen onder leiding van een moderator als uit het nemen van een beslissing. Gevraagd naar de dialoog met andere bewoners geeft een overgroot deel van de deelnemers aan dat de discussies respectvol zijn verlopen (93 à 100 procent) en dat hij of zij voldoende mogelijkheden had om zijn/haar mening te uiten tijdens de discussies (96 à 97 procent). Ook over de insteek van de Duivense burgerbegroting in het algemeen waren de deelnemers veelal tevreden. Zo vond 93 procent van de deelnemers dat de burgerbegroting eerlijk en transparant is verlopen en was driekwart van de aanwezigen het (helemaal) eens met de manier waarop de keuze voor projecten werd gemaakt.
En wat vonden ze van de uitkomsten?
Zoals gezegd, op de verschillende bijeenkomsten namen de deelnemers telkens een beslissing. Zo werd er achtereenvolgens voor het thema Zorg & Welzijn gekozen, concrete projecten bepaald en ten slotte een verdeling van het budget gemaakt. Opvallend is dat 89 procent van de aanwezigen het (helemaal) eens is met de keuze voor Zorg & Welzijn als prioriteit, terwijl slechts een derde van de deelnemers op dit thema stemde. Ook met de daaropvolgende uitkomsten waren deelnemers overwegend tevreden: respectievelijk 87 en 84 procent gaf aan het helemaal eens te zijn met de besluiten van de groep. Deze hoge mate van instemming is belangrijk voor de aanvaarding – en daarmee draagvlak – van de genomen besluiten tijdens de burgerbegroting. Interessant genoeg zijn op één na alle aanwezigen bereid om de uitkomsten van de burgerbegroting te aanvaarden en om deze te verdedigen ten aanzien van familie of vrienden.
Algemeen oordeel van deelnemers
Al met al waren de deelnemers aan de Duivense burgerbegroting zeer positief. Gevraagd naar alle bijeenkomsten gaven ze een rapportcijfer van 8,1 op 10. Na afloop vond zelfs 97 procent van de aanwezigen dat de gemeente Duiven meer moet investeren in inspraakmomenten zoals de burgerbegroting.
En dus…
Terugblikkend kunnen we stellen dat het eerste experiment met de burgerbegroting in Duiven is geslaagd. De deelnemers zijn veelal enthousiast over het besluitvormingsproces en tegelijkertijd tevreden met de uitkomsten. Hieruit volgt dat een burgerbegroting een instrument is met een tweeledig potentieel. Allereerst laat de Duivense burgerbegroting zien dat het kan leiden tot gedragen besluiten. Daarnaast blijkt dat het instrument kan voldoen aan de nieuwsgierigheid en belangstelling van burgers in politiek en in politieke besluitvorming. Kortom, de burgerbegroting is een democratische innovatie vol potentieel. De gemeente Duiven heeft dan ook besloten verder te gaan met burgerbegrotingen en een tweede experiment te lanceren. Uit het eerste experiment blijkt dat de uitdaging daarbij vooral zit in de werving van een grote én diverse groep deelnemers.
Deze resultaten zijn gebaseerd op onderzoeksresultaten van de KU Leuven en de Radboud Universiteit. Dit project is gefinancierd door de European Research Council (ERC) in het kader van het Horizon 2020 onderzoeks- en innovatieprogramma van de Europese Unie (subsidieovereenkomst nr. 759736).
Meer weten? Deze en andere uitkomsten van ons onderzoek vindt u hier: https://soc.kuleuven.be/centre-for-political-research/demoinno/files/duiven.
